Податоците од вселенскиот телескоп Хабл потврдија дека на Сатурн започна нова „сезона на дамки“. Имено, секоја година на прстените на таа планета за време на рамноденици се појавуваат чудни дамки. Сè уште не знаеме што ги предизвикува. Научниците се надеваат дека по подетални набљудувања ќе откријат зошто се појавуваат и зошто се сезонски по природа, односно зошто се појавуваат во одредени периоди од годината на Сатурн.


„Благодарение на програмата OPAL на Хабл, која гради архива на податоци за планетите од надворешниот Сончев систем, ќе имаме повеќе време оваа сезона да ги проучуваме дамките на Сатурн“, изјави планетарниот научник на НАСА, Ејми Сајмон, а пренесува Science Alert.

Овие „вселенски дамки“ првпат ги забележавме на фотографиите од двете сонди „Војаџер“, кои прелетаа покрај Сатурн во 1980 и 1981 година. Понатамошните набљудувања открија некои поневообичаени аспекти на овој феномен. Имено, дамките најчесто се појавуваат темни одозгора, додека одоздола обично изгледаат светли и не се секогаш присутни.

Тие најчесто се појавуваат само во пролетта и есента на Сатурн, околу рамнодениците, а исчезнуваат во текот на летото и зимата, за периодите на солстициумот. Иако Сатурн е многу различен од Земјата на многу начини, постои една слична карактеристика. Двете планети имаат значително аксијално навалување во однос на нивната орбитална рамнина; за Земјата тој наклон е 23,45 степени, а за Сатурн 26,73 степени.

Поради оваа склоност, луѓето можат да уживаат во промените на годишните времиња. За време на орбитата околу ѕвездата, нашата северна и јужна хемисфера добиваат повеќе или помалку сончева светлина, во зависност од тоа дали се навалени кон или подалеку од Сонцето.

Сатурн, исто така, поминува низ слични сезони, како и неговите прстени. Имено, за време на краткоденицата прстените се навалуваат кон Сонцето, а за време на рамноденицата му ги покажуваат рабовите. Бидејќи Сатурн е многу подалеку од Сонцето отколку Земјата, тој има и подолга година. На Сатурн му требаат 29 години да орбитира околу Сонцето, а секоја сезона трае околу 7 години.

По децении набљудување, утврдено е дека дамките обично почнуваат да се појавуваат околу четири години пред рамнодениците. Следната рамноденица на Сатурн е во 2025 година, а експертите процениле дека сезоната на дамки започнала во 2021 година.

„И покрај годините детални набљудувања со мисијата Касини, не можевме да го предвидиме точниот почеток и времетраењето на сезоната. Тоа е како да ја предвидуваме првата бура за време на сезоната на урагани“, објаснува Сајмон.

Со оглед на тоа што вселенскиот телескоп Хабл има проект за набљудување на планетите од надворешниот Сончев систем (Outer Planet Atmospheres Legacy, OPAL), Сајмон и нејзините колеги ги анализираа собраните податоци и бараа знаци на дамки во набљудувањата во 2021 и 2022 година. Точно по распоред, дамките се појавија во 2021 година.

Научниците имаат некои идеи за причината за дамките. Податоците од неколку мисии, вклучувајќи го и Војаџер, покажуваат дека флеките се состојат од честички прашина од прстените кои се отцепиле од парчиња мраз. Имено, кога сончевиот ветер е во интеракција со магнетното поле на Сатурн, тој создава електрично наполнета средина.

Ова опкружување може да влијае на наелектризираните честички од прашина со тоа што ќе предизвика нивно електростатско лепење и привремено создавање на погусти дамки од прашина во прстените. Сепак, сè уште не знаеме дали навистина тоа е причината за овие необични дамки или зошто се работи за сезонски феномен. Да се ​​надеваме дека понатамошните набљудувања на Хабл ќе ни помогнат да ја решиме оваа космичка енигма.

Истражувањето, насловено како Hubble Detects the Start of a New Saturn Ring Spoke Season, беше објавено во списанието Geophysical Research Letters.