Медлин Олбрајт на насловната на „Вог“: Ќерка на бегалци која стана прва жена државен секретар на САД

Медлин Олбрајт, првата жена државен секретар, почина на 84 години од тумор. Олбрајт беше член на Советот за национална безбедност на САД за време на администрацијата на претседателот Џими Картер, а во 1993 година Бил Клинтон ја назначи за амбасадор на САД во Обединетите нации. Четири години подоцна Олбрајт стана државен секретар и остана на тоа место додека Клинтон не ја напушти функцијата во 2001 година.

По нејзиното време во администрацијата на Клинтон, Олбрајт основаше меѓународна консултантска фирма за стратегии и служеше во бордот на директори на Советот за надворешни односи; во 2016 година стана професорка по дипломатија на Факултетот за надворешна служба на Универзитетот Џорџтаун и беше на високи позиции со бројни прогресивни организации, вклучувајќи го Хашкиот институт за глобална правда, Проектот за светска правда и Комисијата за правно зајакнување на сиромашните. Во јавноста беше позната и како дамата со брошовите. Ги носеше во секоја прилика, различни, впечатливи и секој со скриена порака.

Олбрајт е родена како Мари Жан Корбел на 15 мај 1937 година во Прага. Нејзиниот татко, Јозеф Корбел, бил припадник на чехословачката надворешна служба, а работел во Белград. Подоцна станал амбасадор на Чехословачка во Југославија. Во 1939 година, откако нацистите ја окупирале Чехословачка, Олбрајт побегнала во Англија со своето семејство. Иако била воспитана како католик и верувала дека нејзиното семејство заминало од политички причини, подоцна открила дека нејзиното семејство е еврејско.

„Имав 59 години кога од новинар и од одредени писма што ги добив дознав дека моето семејно наследство било еврејско и дека повеќе од дваесетина мои роднини загинале во Холокаустот. Откритието го потресе моето длабоко вкоренето чувство за идентитет“, напиша таа подоцна во своите мемоари.

По војната, семејството на Олбрајт се вратило во Чехословачка, но по комунистичкиот пуч во 1948 година, тие емигрирале во Денвер, каде што нејзиниот татко почнал да работи на Универзитетот во Денвер. Многу години подоцна Кондолиза Рајс станала една од неговите студентки.

Во 1957 година, Олбрајт стана државјанка на САД. Во 1959 година, таа дипломирала на колеџот Велсли, а набргу потоа се омажила за Џозеф Олбрајт, кој потекнувал од семејство кое поседувало издавачка империја, а го запознала додека била на стажирање во „Денвер пост“. Следните години Џозеф ја продолжил својата новинарска кариера, а Медлин се посветила на постдипломските студии по руски и меѓународни односи, но истовремено ги воспитувала и нивните три ќерки.

Иако нејзиниот брак се распадна во 1983 година, Олбрајт успеа да воспостави сопствен идентитет во Вашингтон. Во текот на 80-те, таа стана една од водечките лица на Демократската партија и му беше советник на Мајкл Дукакис во текот на неговата претседателска кандидатура во 1988 година, па често одржуваа собири во нејзината куќа во Вашингтон.

Под претседателството на Клинтон, таа во 1993 година беше назначена за постојан претставник на САД во Обединетите нации. На таа позиција, таа стана поборник за политиката што ја нарече „наметлив мултилатерализам“, и се залагаше за американска вмешаност во конфликтите на Балканот и државниот удар на Хаити во 1994 година. Во 1996 година, Клинтон ја номинираше Олбрајт за државен секретар, време во кое таа се залагаше за проширување на НАТО и слободните пазари и создавање на граѓански општества во светот во развој. Олбрајт надгледуваше бројни клучни светски настани како државен секретар, беше вклучена во трансферот на суверенитетот во Хонг Конг, во потпишувањето на Протоколот од Кјото фокусиран на климата и беше една од ретките лидери што се запознале со севернокорејскиот комунистички лидер Ким Џонг-ил. За цело време, таа ја одржуваше важноста на таканаречените женски прашања и во говорот од 2017 година изјави: „Ниту една земја не може да изгради здрава и растечка економија или да воспостави вистинска демократија ако половина од нејзиниот народ е задржан, турнат настрана, оставен зад себе или претепан“.

Во текот на нејзиниот живот и кариера, Олбрајт одржуваше ретка хуманост и понизност. „Поминав цел живот барајќи лекови за сите видови животни проблеми – лични, социјални, политички, глобални“, напиша Олбрајт во „Прашката зима: Лична приказна за сеќавањето и војната, 1937-1948 година“, мемоари во кои размислувала за откривањето на нејзиното еврејско наследство. „Јас сум длабоко сомнителна кон оние што нудат едноставни решенија и изјави со апсолутна сигурност или кои тврдат дека целосно ја поседуваат вистината. Сепак, јас станав подеднакво скептична кон оние кои сугерираат дека сè е премногу нијансирано и сложено за да можеме да научиме какви било лекции, дека има толку многу страни на секоја работа што можеме да го следиме знаењето секој ден од нашиот живот, а сè уште ништо не знаеме со сигурност. Верувам дека можеме да ја препознаеме вистината кога ќе ја видиме, само не на почетокот и не без да попуштиме во нашите напори да научиме повеќе“.