Направено е истражување зошто ни треба сон

Кога сме лишени од сон, речиси е невозможно да ги држиме очите отворени и да останеме фокусирани. Ново истражување спроведено на вински мушички би можело да го објасни потеклото на оваа неодолива потреба за спиење, давајќи ни подлабок увид во тоа зошто нашите тела треба да се одморат на клеточно ниво.

Научниците од Универзитетот „Оксфорд“ во Велика Британија откриле дека митохондриите, мали „електрани“ во нашите клетки, се клучни во сигнализирањето на телото дека е време за спиење. Според нивните наоди, овие мали генератори на енергија предизвикуваат метаболичко преоптоварување во невроните одговорни за спиење. Едноставно кажано, како нашиот мозок да работи „во режим на подготвеност“, а спиењето овозможува ова преоптоварување да се ресетира и го одржува мозокот здрав.

Предизвикувачот за спиење во нашите клетки

– Нашата цел беше да ја разбереме целта на спиењето и зошто воопшто чувствуваме потреба да спиеме. И покрај децениите истражување, никој не можеше да идентификува јасен физички предизвикувач. Нашите наоди сугерираат дека одговорот лежи во самиот процес што ги движи нашите тела – аеробниот метаболизам – вели физиологот Геро Мизенбек.

Тимот ги проучувал невроните што го регулираат спиењето кај винските мушички, кои се биолошки доволно слични на луѓето, за да послужат како корисен модел за истражување. Со споредување на одморени и лишени од сон мушички, научниците забележале значајни разлики во генската активност и електричните сигнали.

Како прекумерната работа предизвикува поспаност

Студијата открила дека преоптоварените митохондрии во мозоците лишени од сон ослободуваат вишок електрони, што доведува до производство на штетни нуспроизводи. Невроните одговорни за регулирање на спиењето реагираат на овие молекули со зголемена активност, што го прави спиењето врвен биолошки приоритет.

– Не сакате вашите митохондрии да ослободуваат премногу електрони. Кога тоа ќе се случи, тие создаваат реактивни молекули што можат да ги оштетат клетките – објаснува невронаучникот Рафаеле Сарнатаро.

За да ја тестираат својата теорија, научниците генетски ги модифицирале мушичките. Оние кај кои го зголемиле производството на електрони во клетките што го регулираат спиењето спиеле подолго, додека оние со намалено производство на електрони спиеле пократко.

Значењето на откритието за иднината

Секако, и други фактори влијаат врз сонот, од количината на кафе што ја пиеме до нашиот циркадијален ритам, внатрешниот часовник што му кажува на телото кога е време за одмор. Сепак, ова откритие ни дава увид во вистинскиот клеточен механизам што го контролира сонот и објаснува зошто е неопходен.

Секое ново знаење за спиењето би можело да помогне во развојот на терапии за нарушувања на спиењето, но и за невролошки состојби како што е Алцхајмеровата болест. Познато е дека овие болести се тесно поврзани со спиењето и неговата заштитна улога за мозокот, а врската со митохондриите отвора нови насоки за идно истражување.

Студијата, исто така, фрла нова светлина врз врската помеѓу метаболизмот, спиењето и животниот век. На пример, помалите животни имаат тенденција да спијат повеќе и да живеат пократко, а тоа може да се должи на активноста на нивните митохондрии и количината на клеточен „отпад“ што треба да се исчисти.

– Ова истражување одговара на една од најголемите мистерии на биологијата – зошто ни е потребен сон? Одговорот се чини дека е напишан во самиот начин на кој нашите клетки го претвораат кислородот во енергија – заклучува Сарнатаро.